ل1445 سوال طبقه بندی شده شناسنامه دار زبان و ادبیات فارسی براساس آخرین سـرفصل های مصوب وزارت علـوم با پاسـخ های کامل تشـریحی بـرگـرفتـه از آزمـون هـای کارشـناسی ارشـد زبان و ادبیات فارسی از سال 1370 تا سال 1400 دانشـگاه هـای کشـور

مقدمه :

ارزش هر فرد به اندازه ی همت اوست. امام علی (ع)

حمد و سپاس خداوند قادر متعال را که این توانایی به ما عطا فرمود تا بتوانیم مجموعه ی کاملی با عنوان کتاب آموزش هدفمند درس به درس، سر فصل های متون نظم را به شما عزیزان ارائه دهیم.

اثری که پیش روی شماست از مجموعه سوالات آزمون ورودی دوره های کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی سال های 1400-1370 به همراه پاسخ های تشریحی، با توجه به سر فصل مصوب هشتصدمین جلسه شورای برنامه ریزی آموزش عالی طبقه بندی شده است.

بعد از طبقه بندی آزمون ها ی زبان و ادبیات فارسی کارشناسی ارشد، سوالات تکراری با ذکر سال و سراسری و آزاد بودن آن در یک سوال گنجانده شده است. برخی از سوالات در طبقه بندی سر فصلهای مصوب نیستند و در فهرست با علامت (*) مشخص شده است. پیشنهادی که برای دانشجویان گرامی داریم این است که ابتدا یکبار منابع اصلی را مرور کنند و سپس به مطالعه این کتاب بپردازند. سربلندی شما آرزوی ماست.

به جهت آمادگی و انتشار اثر حاضر، برخود لازم می دانیم از مدیریت محترم انتشارات پردازش جناب آقای کفاشیان، و از واحد تایپ و تالیف انتشارات پردازش که در ارتقای سطح کیفی کتاب، از هیچ کوششی مضایقه نکردند، تشکر کنیم.

یقیناً هر اثری توأم با خطایی است، لذا از تمامی صاحب نظران و دانشجویان تقاضا داریم هر گونه اشکالی را از طریق روابط عمومی انتشارات پردازش اطلاع دهند.

با آرزوی موفقیت

دکتر اکبر شاملو

سمیرا بیژنی ر اد

فهرست آخرین سرفصل های مصوب متون نظم

متون نظم (1)

1- زمینه های پیدایش و رشد شعر فارسی در دوره های صفاریان و سامانیان

2- شرح احوال و آثار شاعران برجسته این دوره

3- نقش رودکی در تکامل شعر فارسی

4- تدریس منتخب شعر سرایندگان برجسته سبک خراسانی شامل:

1-4 محمدبن وصیف سیستانی

2-4 کسایی مروزی

3-4 شهید بلخی

4-4 رابعه

5-4 ابوشکور بلخی

6-4 منجیک ترمذی

7-4رودکی

8-4 منطقی رازی

9-4 دقیقی

10-4 حنظله بادغیسی

متون نظم (2)

قسمت اول: شاهنامه (1)

1- تعریف نوع ادبی ادبیات حماسی

2- معرفی انواع حماسه (ملی – مذهبی – تاریخی)

3- چگونگی تدوین حماسه ملی ایران و معرفی حماسه های ملی

4- تدریس داستان رستم و سهراب با ذکر دقیق نکات ادبی، تاریخی، اجتماعی و مذهبی

5- مدرس درس به ساختار شاهنامه از منظرهای مختلف می پردازد ابیاتی از آغاز آن تا آخر پادشاهی فریدون را به طور منتخب و خودخوان به دانشجویان

معرفی کند.

*6- پادشاهی منوچهر تا ابتدای داستان رستم و اسفندیار

*1-6 پادشاهی نوذر

*2-6 پادشاهی کیکاووس

*3-6 داستان بیژن و منیژه

*4-6 داستان دوازده رخ

7- معرفی و نقد منابع

قسمت دوم: شاهنامه (2)

1- آشنایی بیشتر با بخش های شاهنامه فردوسی و چگونگی سرودن آن (اساطیری – پهلوانی – تاریخی)

2- در این درس تمام رستم و اسفندیار از شاهنامه تدریس می شود و نکات ادبی، حماسی، اجتماعی، اخلاقی و ... آن تشریح می گردد.

3- منتخب داستان سیاوش (به صورت خودخوان)

*4- داستان خاقان چین

*5- داستان رستم و شغاد

*6- پادشاهی یزدگرد

7- معرفی و نقد منابع

قسمت سوم: قصاید ناصر خسرو

1- تاریخچه پیدایش و گسترش اسماعیلیه

2- محورهای اعتقادی اسماعیلیه

3- شرح احوال و آثار ناصر خسرو

4- تاثیر ناصر خسرو در تحول مضمون قصیده فارسی

5- تدریس حداقل 30 قصیده از قصاید ناصر خسرو

6- معرفی و نقد منابع

متون نظم (3)

قسمت اول: شاعران حوزه ادبی خراسانی

1- سبک شعر غزنوی و ویژگی های کلی آن

2- شرح حال مختصری ار شاعران برجسته این دوره با مختصات سبکی هر یک از آنان

3- منتخبی از نمونه های موفق سروده های:

1-3 عنصری (10 قصیده)

2-3 فرخی سیستانی (10 قصیده)

*3-3 فرخی سیستانی (قطعات)

4-3 منوچهری دامغانی (10 قصیده و 3 مسمط)

5-3 مسعود سعد (15 قصیده)

قسمت دوم: شاعران حوزه ادبی عراق

1- معرفی حوزه ادبی عراق

2- اوضاع اجتماعی و سیاسی دوره مذکور

3- معرفی شاعران این حوزه و آثارشان

4- تدریس حدود 200 بیت از چهار شاعر برجسته حوزه عراق شامل:

1-4 انوری

2-4 جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی

3-4 ظهیرالدین فاریابی

4-4 کمال الدین اصفهانی

*5-4 متنبی

قسمت سوم: نظامی

1- شرح احوال و آثار و شرایط تاریخی و اجتماعی روزگار شاعر

2- بررسی شیوه شاعری نظامی

3- بررسی سیر منظومه های غنایی و تعلیمی

4- معرفی و نقد منابع درباره نظامی

5- شرح و تحلیل بخش هایی از مخزن الاسرار و منتخباتی از سایر منظومه های نظامی

قسمت چهارم: خاقانی

1- شرح احوال و آثار خاقانی

2- سبک شعری خاقانی شروانی

3- آشنایی با سیر قصیده فارسی تا دوره خاقانی

4- در این درس حداقل پانزده قصیده از قصاید مهم خاقانی خوانده می شود.

*5- دیگر آثار خاقانی

متون نظم (4)

قسمت اول: اشعار سنایی

1- احوال و آثار سنایی

2- وضعیت عرفان و تصوف در عصر سنایی

3- نقش سنایی در ورود مسائل عرفانی به شعر

4- سبک سنایی (از جنبه زبانی، ادبی، محتوایی)

5- قرآن و حدیث در شعر سنایی

6- عشق و عقل در آثار سنایی

7- حدیقه و تاثیر آن بر آثار برجسته ادب فارسی

8- معرفی و نقد منابع

9- تدریس بخش هایی از حدیقه سنایی و دست کم تعداد 10 قصیده از قصاید برجسته سنایی و 20 غزل از غزلیات وی

قسمت دوم: مثنوی های عطار

1- احوال و آثار عطار نیشابوری

2- بررسی شرایط تاریخی و اجتماعی روزگار عطار

3- بررسی عرفان عطار با تکیه بر منطق الطیر

4- تدریس منتخباتی از مثنوی عطار

1-4 الهی نامه

2-4 مصیبت نامه

3-4 اسرارنامه

*4-4 منطق الطیر

*5- دیوان عطار

6- معرفی و نقد منابع

قسمت سوم: مثنوی معنوی (1)

1- شرح احوال و معرفی آثار مولوی (حوادث و وقایع عصر مولوی، استادان . کسانی که در شکل گیری شخصیت وی موثر بوده اند)

2- بررسی سبک و محتوای شعر مولوی از جنبه سبکی و محتوایی

3- بررسی سرچشمه های آراء و اندیشه های مولوی و تاثیر آن بر ادب فارسی

4- تدریس دفتر اول مثنوی

5- معرفی و نقد منابع

قسمت چهارم: مثنوی معنوی (2)

1- مروری بر سرچشمه های آراء و اندیشه های مولوی

2- تدریس دفتر دوم مثنوی به طور کامل

* قسمت پنجم: مثنوی معنوی (3)

تدریس دفتر سوم به طور کامل

* قسمت ششم: آثار دیگر مولانا

*1-6 دیوان شمس

*2-6 فیه ما فیه

*3-6 مکتوبات

*4-6 مجالس سبعه

* قسمت هفتم: مثنوی معنوی (4)

*تدریس دفتر چهارم به طور کامل

* قسمت هشتم: مثنوی معنوی (5)

*تدریس دفتر پنجم به طور کامل

* قسمت نهم: مثنوی معنوی (6)

*تدریس دفتر ششم به طور کامل

متون نظم (5)

قسمت اول: اشعار سعدی

1- شرح احوال و آثار سعدی

2- سیر قصیده در ادب فارسی با تکیه بر قصیده تعلیمی

2- تدریس دست کم تعداد 15 قصیده از قصاید سعدی با توجه به نکات ادبی و دینی

3- غزل و سیر تحول آن در ادب فارسی

4- غزل عاشقانه و سبک سعدی در این زمینه

5- تدریس دست کم 50 غزل از غزل های سعدی با توجه به نکات ادبی و بلاغی

6- سبک سعدی در بوستان و جهان بینی وی در آن (3/1 بوستان با تکیه بر نکات ادبی و اخلاقی آن خوانده شود.)

*7- گلستان سعدی

*8- قصاید سعدی

*9- قطعات سعدی

*10- ملحقات سعدی

*11- ترجیع بند

*12- عراقی (سده نهم)

*13- امیر خسرو دهلوی

14- معرفی و نقد منابع

قسمت دوم: اشعار حافظ

1- شرح احوال و آثار حافظ

2- شرح موضوعی غزلیات حافظ (مانند: موضوعات عرفانی، اجتماعی، زیباشناختی و ...)

3- عصر حافظ

4- سیر غزل تا عصر حافظ

5- شیوه شاعری و مقام حافظ

6- تدریس حدود 150 غزل منتخب از حافظ

7- ترکیبات و اشارات قرانی و عرفانی حافظ

*8- خواجوی کرمانی

*9- جامی (سده نهم)

10- معرفی و نقد منابع

قسمت سوم: صائب و شاعران سبک هندی

1- شرح احوال و آثار و شرایط تاریخی و اجتماعی روزگار سبک هندی

2- بررسی شیوه شاعری شاعران سبک هندی

3- سیر غزلسرایی در سبک هندی

4- معرفی و نقد منابع درباره شاعران مورد بحث

5- شرح و تحلیل 50 غزل از صائب

*1-5 تک بیت های صائب تبریزی

2-5 طالب آملی

3-5 نظیری نیشابوری

4-5 کلیم کاشانی

5-5 بیدل دهلوی

6-5 حکیم شفایی

*7-5 شیخ بهایی

*8-5 فروغی بسطامی

* قسمت چهارم: هاتف اصفهانی

فهرست مطالب

پیش گفتار 11

فصل اول : متون نظم (1). 13

4-1 محمدبن وصیف سیستانی............................................................................................................................ 13

4-2 کسایی مروزی............................................................................................................................................. 13

4-7 رودکی........................................................................................................................................................ 13

فصل دوم : متون نظم (2).................................................................................................................................... 15

قسمت اول: شاهنامه (1)...................................................................................................................................... 15

4- تدریس داستان رستم و سهراب ... ................................................................................................................. 15

5- مدرس درس به ساختار شاهنامه از منظرهای مختلف می پردازد .... .............................................................. 16

6- پادشاهی منوچهر تا ابتدای داستان رستم و اسفندیار....................................................................................... 17

6-1 پادشاهی نوذر.............................................................................................................................................. 17

6-2 پادشاهی کیکاووس..................................................................................................................................... 17

6-3 داستان بیژن و منیژه...................................................................................................................................... 18

6-4 داستان دوازده رخ........................................................................................................................................ 18

قسمت دوم: شاهنامه (2)...................................................................................................................................... 18

2- در این درس تمام رستم و اسفندیار از شاهنامه تدریس می شود ... ............................................................... 18

3- منتخب داستان سیاوش (به صورت خودخوان)............................................................................................... 21

4- داستان خاقان چین......................................................................................................................................... 22

5- داستان رستم و شغاد...................................................................................................................................... 22

6- پادشاهی یزدگرد............................................................................................................................................ 22

قسمت سوم: قصاید ناصر خسرو........................................................................................................................ 22

5- تدریس حداقل 30 قصیده از قصاید ناصر خسرو............................................................................................ 22

فصل سوم: متون نظم (3)..................................................................................................................................... 27

قسمت اول: شاعران حوزه ادبی خراسانی.......................................................................................................... 27

3- منتخبی از نمونه های موفق سروده های: ....................................................................................................... 27

3-1 عنصری (10 قصیده)................................................................................................................................... 27

3-2 فرخی سیستانی (10 قصیده)........................................................................................................................ 27

3-3 فرخی سیستانی (قطعات)............................................................................................................................. 28

3-4 منوچهری دامغانی (10 قصیده و 3 مسمط)................................................................................................... 28

3-5 مسعود سعد (15 قصیده)............................................................................................................................. 30

قسمت دوم: شاعران حوزه ادبی عراق................................................................................................................ 31

4- تدریس حدود 200 بیت از چهار شاعر برجسته حوزه عراق شامل:................................................................. 31

4-1 انوری.......................................................................................................................................................... 31

4-2 جمال الدین عبدالرزاق اصفهانی.................................................................................................................. 31

4-5 متنبی............................................................................................................................................................ 31

قسمت سوم: نظامی............................................................................................................................................... 31

5- شرح و تحلیل بخش هایی از مخزن الاسرار و منتخباتی ... ............................................................................ 31

قسمت چهارم: خاقانی.......................................................................................................................................... 50

4- در این درس حداقل پانزده قصیده از قصاید مهم خاقانی ... .......................................................................... 50

5- دیگر آثار خاقانی........................................................................................................................................... 64

فصل چهارم : متون نظم (4)................................................................................................................................ 66

قسمت اول: اشعار سنایی..................................................................................................................................... 66

9- تدریس بخش هایی از حدیقه سنایی و ... ...................................................................................................... 66

قسمت دوم: مثنوی های عطار.............................................................................................................................. 70

4- تدریس منتخباتی از مثنوی عطار..................................................................................................................... 70

4-2 مصیبت نامه.................................................................................................................................................. 70

4-3 اسرارنامه..................................................................................................................................................... 70

4-4 منطق الطیر................................................................................................................................................... 70

5- دیوان عطار.................................................................................................................................................... 73

قسمت سوم: مثنوی معنوی (1)............................................................................................................................ 73

4- تدریس دفتر اول مثنوی.................................................................................................................................. 73

قسمت چهارم: مثنوی معنوی (2)........................................................................................................................ 87

2- تدریس دفتر دوم مثنوی به طور کامل............................................................................................................. 87

قسمت پنجم: مثنوی معنوی (3)........................................................................................................................... 90

تدریس دفتر سوم به طور کامل............................................................................................................................ 90

قسمت ششم: آثار دیگر مولانا............................................................................................................................. 91

6-1 دیوان شمس................................................................................................................................................ 91

قسمت هفتم: مثنوی معنوی (4)........................................................................................................................... 92

تدریس دفتر چهارم مثنوی به طور کامل............................................................................................................... 92

قسمت هشتم: مثنوی معنوی (5).......................................................................................................................... 92

تدریس دفتر پنجم مثنوی به طور کامل................................................................................................................. 92

قسمت نهم: مثنوی معنوی (6)............................................................................................................................. 93

تدریس دفتر ششم مثنوی به طور کامل................................................................................................................. 93

فصل پنجم : متون نظم (5)................................................................................................................................... 94

قسمت اول: اشعار سعدی..................................................................................................................................... 94

5- تدریس دست کم 50 غزل از غزل های سعدی ... ......................................................................................... 94

6- سبک سعدی در بوستان و جهان بینی ... ........................................................................................................ 101

7- گلستان سعدی............................................................................................................................................... 113

8- قصاید سعدی................................................................................................................................................ 114

9- قطعات سعدی............................................................................................................................................... 119

10- ملحقات سعدی........................................................................................................................................... 119

11- ترجیع بند.................................................................................................................................................... 119

12- عراقی (سده هفتم)...................................................................................................................................... 119

13- امیر خسرو دهلوی....................................................................................................................................... 120

قسمت دوم: اشعار حافظ...................................................................................................................................... 120

6- تدریس حدود 150 غزل منتخب از حافظ....................................................................................................... 120

8- خواجوی کرمانی............................................................................................................................................ 142

9- جامی (سده نهم)........................................................................................................................................... 142

قسمت سوم: صائب و شاعران سبک هندی........................................................................................................ 142

5- شرح و تحلیل 50 غزل از صائب تبریزی........................................................................................................ 142

5-1 تک بیت های صائب تبریزی......................................................................................................................... 147

5-5 بیدل دهلوی................................................................................................................................................ 148

5-7 شیخ بهایی................................................................................................................................................... 148

5-8 فروغی بسطامی............................................................................................................................................ 148

قسمت چهارم: هاتف اصفهانی............................................................................................................................ 148

پاسخ نامه آموزش هدفمند درس به درس سرفصل های متون نظم.................................................................... 149

پاسخ نامه فصل اول «متون نظم (1)».................................................................................................................... 149

پاسخ نامه فصل دوم « متون نظم (2)».................................................................................................................. 150

پاسخ نامه فصل سوم « متون نظم (3)»................................................................................................................. 157

پاسخ نامه فصل چهارم « متون نظم (4)».............................................................................................................. 184

پاسخ نامه فصل پنجم « متون نظم (5)»................................................................................................................ 204